HET VERHAAL VAN EEN COLLEGA
Docent Joke Duivestein
Neemt afscheid bij Heliomare
Door: Joke Duivestein en Marja de Bas
Hart voor leerlingen én hart voor dieren
Ze werd in 1974 door directrice zuster Hermine aangenomen op de kinderafdeling van ons revalidatiecentrum. Joke Duivestein, toen 18 jaar jong en aan het begin van haar loopbaan. Aan het einde van dit schooljaar eindigt Joke haar werkende leven als docent bij Heliomare College Arbeid en Dagbesteding op De Velst, waar ze leerlingen vaardigheden leert voor hun toekomstige werksituatie. Over haar 47 werkzame jaren valt heel wat te vertellen!
Joke: “Op de kinderafdeling werkte ik met een groepje peuters en kleuters die nog niet naar school gingen. Kinderen bleven vaak jaren opgenomen in Heliomare. Er waren veel kinderen met Perthes (een heupafwijking waardoor de heupkop van vorm verandert) die zich op rolbrancards voortbewogen. Na twee jaar maakte ik de overstap naar school en ging als schoolassistent werken. Destijds ging het er heel anders aan toe in Heliomare. De school was nog klein, er was nog geen leerlingvolgsysteem – we werkten met rapporten – en computers waren er nog niet. De technisch vakman Dick Hilbers introduceerde de eerste computer. Daar kon je voor leerlingen een strook indoen met vragen die zij met een rode of groene knop konden beantwoorden met ‘ja’ en ‘nee’. Geweldig vonden we dat! Ook kwam Dick met een schildpad die met een joystick te besturen was. Je kon in de schildpad een krijtje doen en de leerling kon dan de schildpad over papier laten lopen om zo een tekening te maken.”
HART VOOR DIEREN
Uit studies blijkt dat kinderen die met dieren opgroeien, meer zelfvertrouwen, empathie en verantwoordelijkheidsgevoel hebben. Ik vind het leuk dat ik daar al die jaren een bijdrage aan heb kunnen leveren’
Trouwkaart
Joke vervolgt: “Er zaten destijds vooral kinderen met een lichamelijke beperking op school, met veelal andere bijkomende ernstige problematiek. Het leuke was dat er veel kon. Je kende alle collega’s van Heliomare. Ik richtte een voetbalteam op en organiseerde een competitie met andere mytylscholen in Spaarndam. Aan de personeelsverenigingsactiviteiten nam ik graag en vaak deel, zoals bijvoorbeeld een autorally. Leerlingen bleven veelal tot hun 20e jaar op school. Er werden nog vrijwel geen praktische vakken gegeven. Dat ontstond gaandeweg door liefhebberij van collega’s. Zo was een collega van de bovenbouw een drukkerijtje begonnen. Leerlingen moesten de letters nog met de hand zetten. Ik liet er mijn trouwkaarten drukken. Maar wat schetste mijn verbazing toen die gedrukt waren. Op de kaart stond dat Johan en ik ‘moesten’ trouwen! Dit bleek gelukkig een grap te zijn. De leraar pakte mij terug, omdat ik eerder de tomaten die hij had geplant in de schooltuin en die maar niet kleurden, rood gespoten had met een spuitbus verf die ik bij mijn rode auto had gekregen.”
Leiding dependance
“Ik ging de deeltijd PABO doen en vervolgens haalde ik mijn akte Speciaal Onderwijs en Master Special Educational Needs aan de Universiteit van Greenwich. Het aantal leerlingen op school groeide en we kregen een dependance in Beverwijk waar ik de leiding kreeg. Daar zat de bovenbouw van het speciaal onderwijs (toen 14- tot 20- jarigen met uitstroom arbeidsmatige dagbesteding) en door samenwerking met medisch kinderdagverblijven kwam er ook een andere doelgroep kinderen op school met een ernstig meervoudige beperking. Zij hadden inmiddels ook recht op onderwijs. Nu zitten zij in de BAD-groepen (belevings- en activiteitengerichte dagbesteding).”
“Het leuke was dat er veel kon. Je kende alle collega’s van Heliomare.”
Opleiding Dierverzorging
“Na zeven jaar op de dependance in Beverwijk, wilde ik graag weer voor de klas”, gaat Joke verder. “Ik kreeg een eigen groep bij de voorloper van de huidige afdeling Arbeid en Dagbesteding. Daar startten we ‘Klein Artis’ met buiten en binnen dieren. Kippen, konijnen, cavia’s, een volière, allerlei dieren in terraria en jaarlijks hadden we potlammeren. Samen met collega Ted Kooter breidden we de dierenschaar langzaam uit en we begonnen schooltuintjes. De leerlingen zijn, ook nu nog op De Velst dagelijks met de dieren aan het werk, al hebben we nu alleen nog de terraria en aquaria. Omdat er 15 jaar geleden nog geen opleiding ‘Dierverzorging’ was waarin de leerlingen examen konden doen, werd ik lid van een werkgroep om dat te ontwikkelen. Voor mijzelf ook leerzaam, want ik leerde schapen scheren en hoefbehandeling. Ik nam bij andere scholen examens af en naast dat dit heel leuk was om te doen, heb ik er ook enorm veel van geleerd. In mijn vrije tijd was ik rondleider in Artis en heb veel klassen van ons rondgeleid. Daardoor konden zij ook op plekken komen waar anderen geen toegang hadden.”
Meer zelfvertrouwen
Dieren bleken in het onderwijs een belangrijke rol te spelen voor de leerlingen. Joke: “Door zelf de dieren te verzorgen, kregen leerlingen meer zelfvertrouwen, zag ik. Het dier is van hen afhankelijk. Ze hebben de verantwoordelijkheid voor dat dier. Denk daarbij ook aan afspraken nakomen. Op de samenwerking heeft het een positieve invloed. Samen overleggen de leerlingen over de verzorging en de gedragingen van een dier. Ze verdiepen zich in de leefomstandigheden en de levensbehoefte van de dieren. Zij verplaatsen zich in wat het dier nodig heeft. Daaronder valt ook schoonmaken, dus hygiëne. Maar ook komen ze in aanraking met ziekte, leven en dood. Dagelijks een dier observeren, hoort er dus bij. De leerlingen geven ook rondleidingen, bijvoorbeeld op de open dagen. Daarbij maken zij altijd indruk als ze zelf de baardagamen, gekko’s of andere reptielen hanteren. Ook draaien de leerlingen hun hand niet om, om de dieren te voorzien van levend voer, zoals wasmotten, morio’s, meelwormen en sprinkhanen. Uit studies blijkt dat kinderen die met dieren opgroeien, meer zelfvertrouwen, empathie en verantwoordelijkheidsgevoel hebben. Ik vind het leuk dat ik daar al die jaren een bijdrage aan heb kunnen leveren.”
RONDJE HELIOMARE
Jarenlang had Joke een column in het personeelsmagazine (jaren negentig) ‘Rondje Heliomare’ genaamd. Zij beschreef wat er in de natuur rond Heliomare in Wijk aan Zee allemaal te zien was. Als eindejaarsgeschenk voor alle collega’s zijn de columns destijds in een boekje gebundeld met daarin een CD met daarop de Vier Jaargetijden van Vivaldi.
Boeiende organisatie
Joke: “Terugkijkend kan ik zeggen, dat Heliomare een boeiende organisatie is. Er valt veel te beleven en je krijgt kansen. Op het gebied van opleidingen is veel mogelijk. Er is altijd ruimte voor onderwijsinhoudelijke en organisatorische vernieuwing. En, niet onbelangrijk, ik vond het fijn om daarin professionele ruimte en verantwoordelijkheid te krijgen. Liever ontwikkelde ik zelf de leerstof dan het uitgewerkt voor me te krijgen en aan leerlingen door te geven. Door de jaren heen droegen vele collega’s van alle onderdelen van Heliomare (ook Wonen en Dagbesteding) bij aan de ontwikkeling van de leerlingen. En van de contacten die dat met zich meebracht, heb ik altijd genoten. Ik ben blij dat ik in 1974 als 18-jarige voor Heliomare koos.” Het zal je niet verbazen dat Joke, na een jaartje ‘niks’ doen, als vrijwilliger iets met dieren gaat doen. Verder gaat ze met Johan veel met hun boot varen en wil ze een dag in de week een museum bezoeken. Joke, het ga je goed!
Historie Heliomare
Wil je meer weten over de historie van Heliomare? Ter gelegenheid van het 60- jarig bestaan is een historisch overzicht gemaakt dat je op de website vindt en toen Heliomare 75 jaar bestond is ook een boekje uitgebracht. In 2022 bestaat Heliomare 90 jaar.